เปลี่ยนความคิดผู้ต้องขังรายบุคคลโดยหลักธรรม ณ จังหวัดระยอง
เมื่อวันที่ ๒๒ มกราคม 256๑ พระศากยวงศ์วิสุทธิ์ ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดบวรนิเวศวิหาร พร้อมด้วย คุณพจมาลย์ เกียรติธร และเจ้าหน้าที่สำนักกิจการในพระดำริฯ สำนักงานปลัดกระทรวงยุติธรรม ได้ดำเนินโครงการ “การนำแนวทางของหลักธรรมทางพุทธศาสนามาปรับใช้ในเรือนจำ” ซึ่งเป็นการดำเนินงานที่ต่อเนื่องตั้งแต่เดือนกรกฎาคมที่ผ่านมาถึงปัจจุบัน โดยมีผู้ต้องขังชายเข้าร่วมโครงการ ๑๗ คน ณ เรือนจำกลางระยอง อ.บ้านค่าย จ.ระยอง
พระศากยวงศ์วิสุทธิ์ ได้บรรยายธรรมเรื่องมนุษย์ ๖ คือ
๑) มนุสเนริยโก เป็นมนุษย์ ที่มีร่างกายเป็นคนแต่ว่าภูมิพื้นฐานทางจิตใจนั้นเป็นสัตว์นรกเพราะประกอบกรรมที่เป็นบาปอกุศลด้วยอำนาจของกิเลสตัณหาอย่างแรง
๒) มนุสเปโต เป็นมนุษย์ ที่มีกิเลสและกรรมที่กระทำเปลี่ยนภูมิพื้นของจิตใจให้เป็นเปรตที่มีความหิวกระหายอยู่เสมอ
๓) มนุสเดรัจฉาโน เป็นมนุษย์ ที่มีกิเลสและกรรมที่กระทำปราศจากหิริโอตตัปปะเหมือนอย่างสัตว์เดรัจฉาน
4) มนุสมนุสโส ตั้งอยู่ในศีลธรรมตามปกติ
5) คือ มนุสเทโว เป็นมนุษย์ที่มีศีลธรรม มีหิริโอตตัปปะ มีสุกกะธรรมที่ขาวสะอาดทั้งทางกายวาจาใจ
๖) มนุสอริโย เป็นมนุษย์ที่บรรลุอริยธรรมแล้ว
จากนั้นได้บรรยายถึงลักษณะความเป็นคนที่มีความละเอียดขนาดไหนมีความหยาบขนาดไหน ขึ้นอยู่กับการกระทำของเรา ซึ่งการกระทำเกิดจากความคิด การรับรู้ข้อมูล ถ้ารับรู้ข้อมูลเพียงทางเดียวก็ไม่พอ เรามีการรับรู้ด้วย ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ อย่างน้อยการพูดคุยกัน ได้ใช้การรับรู้ ตา หู จมูก ถ้ามีการจดบันทึกก็เพิ่มการจดจำด้วย ข้อมูลก็เข้ามาหลายทาง เมื่อการรับรู้เข้ามาเราก็ดูเหมือนว่าเราเข้าใจตนเอง แต่พอถามจริงๆก็ไม่ใช่ ความคิดเริ่มขัดแย้ง เราต้องหาวิธีจัดการซึ่งคือการปรุงแต่งสังขาร แล้วก็มีการปรุงแต่งออกมาเป็นรูปต่างๆเป็นข้อมูลชุดใหม่เรียกว่าสัญญา แต่ถ้าสัญญานั้นมีมากเกินแรงเกินก็จะไม่เปิดรับการเปลี่ยนแปลง มันจะฝังลึกจนไม่รู้ว่าจะทำอย่างไร จะแก้ไขด้วยอะไร ในแง่การปฏิบัติในแต่ละสถานการณ์เราจะใช้อะไรเป็นตัวนำ เช่นการฝังลึกของสัญญา เมื่อถูกปลูกฝังมาอย่างนี้แล้ว ปรับเปลี่ยนไม่ได้เลย ในตอนท้ายได้อภิปรายเรื่องถ้าได้พ้นโทษไปแล้วจะใช้อะไรเป็นสิ่งต้านทานที่จะไม่กระทำผิด ซึ่งมีผู้ต้องขังกล่าวว่า ต้องมีความตั้งมั่น จิตใจเข้มแข็ง บางรายตอบว่า ทบทวนกับเหตุการณ์ที่เราเคยไปยุ่งเกี่ยวกับสิ่งนั้น ที่ทำให้เราเข้ามาอยู่ในนี้เพราะอะไร ถ้าเรากลับไปยุ่งอีก เราก็ต้องกลับมาอยู่ที่นี่อีก อีกรายหนึ่งกล่าวว่า คิดถึงครอบครัวให้เป็นแรงผลักดัน ตอนนี้คิดอยากอยู่กับลูก เราเป็นพ่อ เราจะดูแลลูก มองลูกอย่างผู้ที่เป็นเลือดเนื้อเชื้อไขของเรา ไม่ใช่ทำแค่ให้เกิดมา
