อภิปรายเปรียบเทียบ ดอยรางโมเดล และ ฝางโมเดล
นายพิทยา จินาวัฒน์ ที่ปรึกษาสำนักกิจการในพระดำริฯ เป็นประธานในการประชุม ในโครงการประชุมเพื่อพัฒนากลไกการติดตามช่วยเหลือผู้พ้นโทษ โดยมีนางจิรภา สินธุนาวา ผู้อำนวยการสำนักกิจการในพระดำริฯ คณะทำงานโครงการเพื่อนพึ่งภา พาเพื่อนกลับบ้าน นายพิรุณ หน่อแก้ว ผู้บัญชาการเรือนจำกลางเชียงราย ผู้แทนจากศูนย์วิชาการสารเสพติดภาคเหนือ มูลนิธิโอโซน และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ประชุมถอดบทเรียนการต่อยอดทางความคิด เพื่อขยายผลการดำเนินงานต่อไป ณ โรงแรมแกรนด์วิสต้าเชียงราย จังหวัดเชียงราย
เนื่องจาก โครงการกำลังใจฯ ได้ดำเนินกิจกรรมในกลุ่มเป้าหมายผู้ต้องขังที่ใกล้จะพ้นโทษ เพื่อพัฒนารูปแบบการดำเนินการฯ ให้ผู้พ้นโทษสามารถกลับไปใช้ชีวิตอย่างปกติในสังคม ไม่กระทำผิดซ้ำ มีคุณภาพชีวิตที่ดี เป็นพลังของชุมชน สังคมต่อไป ซึ่งได้แบ่งพื้นที่เป้าหมายออกเป็น 2 กรณีศึกษา ได้แก่ 1.เรือนจำชั่วคราวดอยราง จังหวัดเชียงราย (มอบหมายให้ศูนย์วิชาการสารเสพติดภาคเหนือ คณะแพทย์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ดำเนินการภายใต้โครงการศึกษานำแนวทางการพัฒนาทางเลือก Alternative Development ในพืชเสพติดมาปรับใช้ในสารเสพติด นำโดย ผศ.นพ.ดร.อภินันท์ อร่ามรัตน์ ผู้อำนวยการศูนย์วิชาการสารเสพติด และมีองค์กรภาคีที่สำคัญคือ มูลนิธิแม่ฟ้าหลวงในพระราชูปถัมภ์ สำนักงานคุมประพฤติจังหวัดเชียงราย ศูนย์ขวัญแผ่นดินเชียงราย) 2.เรือนจำอำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ (นำโดยนายวีระพันธ์ งามมี นักวิชาการอิสระ เป็นหัวหน้าคณะภายใต้โครงการ “เพื่อนพึ่งภา พาเพื่อนกลับบ้าน” ซึ่งได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากกองทุนป้องกันและปราบปรามยาเสพติด สำนักงาน ป.ป.ส. และมีภาคีร่วมดำเนินการได้แก่ สำนักงานคุมประพฤติจังหวัดเชียงใหม่ สาขาฝาง สำนักงานยุติธรรมจังหวัดเชียงใหม่ สาขาฝาง มูลนิธิโอโซน)
การประชุมเพื่อพัฒนากลไกการติดตามช่วยเหลือผู้พ้นโทษใน 2 วันดังกล่าว มีวัตถุประสงค์เพื่อแลกเปลี่ยนความรู้ระหว่างบุคลากรของทั้งสองโครงการ เพื่อนำไปสู่การพัฒนาการดำเนินงานให้มีประสิทธิผลมากขึ้น ประกอบไปด้วย การวิเคราะห์ สังเคราะห์บทเรียนจากการดำเนินโครงการทั้งสองและจากแหล่งความรู้อื่นๆ และให้บุคลากรขององค์กรภาคีที่ปฏิบัติงานในโครงการทั้งสองได้เรียนรู้จากแลกเปลี่ยนความรู้ประสบการณ์ อันจะไปสู่การพัฒนาการโครงการและดำเนินงานให้มีประสิทธิผลยิ่งขึ้น
สำหรับดอยรางโมเดล ได้มีการนำเสนอผลการดำเนินงานโครงการศึกษารูปแบบการนำการพัฒนาทางเลือกในพืชเสพติดมาปรับใช้กับผู้ต้องขัง ศึกษากรณีการขยายผลและพัฒนาความต่อเนื่อง โดยนายวัชรพงศ์ พุ่มชื่น ทีมงานศูนย์วิชาการสารเสพติด คณะแพทย์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ บทเรียนจากการติดตามผู้เข้าร่วมโครงการกำลังใจดอยราง รุ่น 6 พบว่า หลังจาก 365 วันที่ได้รับการปล่อยตัว 48 คน มีผู้กลับไปกระทำผิดซ้ำจำนวน 5 คน เป็นคดียาเสพติด จำนวน 4 คน คดีทำร้ายร่างกาย จำนวน 1 คน และนอกจากนี้พบว่า มีผู้ที่ยอมรับว่า ตนเองกลับไปเสพอีก จำนวน 2 คน แต่ไม่ถูกจับดำเนินคดี นอกจากนี้ได้วิเคราะห์เหตุผลส่วนตัวที่นำไปสู่ความเสี่ยง เงื่อนไขของชีวิตของแต่ละคน บทเรียนจากชีวิตของแต่ละคน จากนั้นได้นำเสนอการดำเนินงานระยะที่ 2 กับผู้เข้าร่วมโครงการกำลังใจดอยรางรุ่น 7 ว่าได้มีการปรับหลักสูตรและมีภาคีเครือข่ายมามีส่วนร่วมอย่างไรบ้าง
ฝางโมเดล ได้มีการนำเสนอผลการดำเนินงานโครงการเพื่อนพึ่งภา พาเพื่อนกลับบ้าน โดยนายวีระพันธุ์ งามมี ซึ่งนอกจากได้เข้าจัดกิจกรรมระยะที่ 1 ณ เรือนจำอำเภอฝางโดยยึดผู้เข้าร่วมเป็นศูนย์กลาง เพื่อเน้นทักษะในการคิดวิเคราะห์ตนเอง ครอบครัว สังคมรอบข้าง วิเคราะห์อดีต ปัจจุบัน และอนาคตที่เกี่ยวข้องกับต้นทุนในชีวิตของตนเองในสังคม เพื่อจัดทำ “แผนที่ชีวิต” แนวทางหรือแผนการดำรงชีวิตภายนอกเมื่อได้รับการปล่อยตัว จากการประเมินพบว่า ผู้เข้าร่วมส่วนใหญ่ขาดต้นทุนในการดำเนินชีวิตเมื่อได้รับการปล่อยตัวในประเด็นต่างๆ ที่คล้ายๆ กัน และยังคงต้องการการติดตามและช่วยเหลือภายหลังได้รับการปล่อยตัวเพราะ
1.สังคมไม่เข้าใจ ไม่ยอมรับ ไม่ให้โอกาส
2.ค่าใช้จ่ายส่วนตัวในช่วงแรก
3.อาชีพเพื่อหารายได้
4.ขาดที่ปรึกษาเมื่อมีปัญหา
5.การกลับไปเสพยาซ้ำ
เมื่อวิเคราะห์จาก 5 ประเด็น ทีมงานจึงจะพัฒนารูปแบบและกลไกในการติดตามและช่วยเหลือภายหลังได้รับการปล่อยตัวในรูปแบบเพื่อนช่วยเพื่อนต่อไป โดยมุ่งเน้นไปที่การพัฒนาศักยภาพและความเข้มแข็งจากภายในตั้งแต่ระดับบุคลเพื่อดูแลตนเอง ระดับกลุ่มเพื่อดูแลกันและกัน และระดับเครือข่ายเพื่อสร้างพลังและการเปลี่ยนแปลง
จากนั้นในวันที่ 13 ตุลาคม 2560 เป็นการอภิปรายเปรียบเทียบระหว่างดอยรางโมเดล และ ฝางโมเดล เพื่อสรุปบทเรียนและนำไปใช้ขยายผล โดย ผศ.นพ.ดร.อภินันท์ อร่ามรัตน์ รศ.ศักดิ์ชัย เลิศพานิชพันธุ์ นายวีระพันธุ์ งามมี นายพิทยา จินาวัฒน์
**************************************************
